از مهم ترین تجهیزات در فرآیند لوله کشی ساختمان ها، اتصالات فیتینگ هستند که بدون وجود آن ها عملیات لوله کشی عملاً با مشکل مواجه خواهد شد. اتصالات فیتینگ بیشترین کاربرد را در سیستم های لوله کشی آب، فاضلاب و گاز دارند. با وجود اتصالات فیتینگ می توان عملیات لوله کشی را با انعطاف بالاتری انجام داد و لوله ها با شکل های مختلف را به راحتی به یکدیگر متصل کرد. با توجه به اهمیت وجود اتصالات فیتینگ می خواهیم کمی با این محصولات و ویژگی های آن ها آشنا شویم.
همه چیز درباره اتصالات فیتینگ
اگر کمی به مسیر لوله کشی ساختمان ها توجه کنید متوجه خواهید شد که به واسطه معماری و طراحی ساختمان، لوله ها در بخشی از مسیر خود تغییر جهت داده، در قسمت هایی از نظر ابعاد و اندازه کوچک یا بزرگ شده و به شکل ها و زوایای مختلفی در آمده اند. آن چیزی که می تواند باعث این حد از انعطاف پذیری در سیستم لوله کشی شود، اتصالات فیتینگ هستند.
این اتصالات کمک می کنند تا در صورت نیاز، لوله کشی در بخشی از مسیر خود همراه با تغییراتی باشد. فیتینگ ها از نظر شکل ظاهری و نحوه عملکرد انواع گوناگونی دارند و آن ها را می توان به دو روش پیچی و جوشی در محل مورد نظر متصل کرد. معمولاً لوله هایی که برای عملیات لوله کشی آب، فاضلاب و گاز استفاده می شوند از نظر شکل ظاهری، ضخامت، قطر و... شبیه به هم نیستند. برای اینکه بتوان لوله ها با شکل های مختلف را به راحتی به یکدیگر وصل کرد از اتصالات فیتینگ استفاده می شود. از مهم ترین کاربردهای فیتینگ می توان به موارد زیر اشاره کرد:
• جهت مسدود کردن لوله
• جهت آب بندی کردن لوله
• برای تغییر مسیر دادن سیستم لوله کشی و به دنبال آن تغییر مسیر جریان سیال
• برای تنظیم کردن جریان سیال
• برای اتصال دو یا چند شلنگ به یکدیگر
• برای متصل کردن اجزا و بخش های مختلف سیستم لوله کشی به سیستم اصلی
• برای اتصال دو یا چند لوله مختلف به یکدیگر
• برای اتصال لوله به پمپ ها
• برای اتصال لوله به دستگاه های تصفیه و…
همانطور که می بینید اتصالات فیتینگ کاربردهای بسیار گسترده‌ای در عملیات لوله کشی دارند. اما آن چیزی که از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است توجه به نوع فیتینگ است. بایستی با انواع فیتینگ آشنا باشید و بدانید که از هر کدام از انواع آن بهتر است در چه مکان و شرایطی استفاده شود. در بخش های آتی انواع فیتینگ و کاربردهای هرکدام را بررسی می کنیم.
انواع اتصالات فیتینگ DNTFIT
معمولاً با توجه به حجم فشار خطوط، استانداردهای خاص و ویژه ای برای اتصالات آن ها در نظر گرفته می شود. اتصالاتی که برای این خطوط استفاده می شوند بایستی تحمل فشار سیال را به خوبی داشته باشند تا بتوانند عملیات لوله کشی و جریان سیال را کاملا موفقیت آمیز به اتمام برسانند. اتصالات فیتینگ که جزء کاربردی ترین نوع اتصالات در عملیات لوله کشی هستند انواع گوناگونی دارند که به چند مورد از آن ها اشاره می‌کنیم.
اتصالات زانویی
اتصالات زانویی یا Elbow جزء اصلی ترین اتصالات در سیستم های لوله کشی به شمار می روند. احتمالاً نمونه هایی از این نوع اتصالات را از نزدیک مشاهده کرده اید. از روی شکل ظاهری این نوع فیتینگ می توان تا حدودی به کاربرد و عملکرد آن پی برد. برای تغییر جهت دادن لوله ها در برخی از مسیر لوله کشی از اتصالات زانویی استفاده می شود.
فیتینگ زانویی از نظر زاویه تنوع بالایی دارد و معمولاً رایج ترین انواع آن در زوایای ۴۵ و ۹۰ درجه به بازار عرضه می شوند. یکی دیگر از انواع پرمصرف فیتینگ زانویی، زانویی کاهنده نام دارد که معمولاً از آن زمانی استفاده می شود که قطر لوله فرعی با قطر لوله اصلی که قرار است به آن وصل شود یکسان نباشد. از انواع فیتینگ زانویی در جنس های مختلف می توان به فیتینگ های مسی، پلاستیکی و فلزی اشاره کرد.
اتصالات سه راهی و چهار راهی DNTFIT
اتصالات سه راهی یا Tee: اگر به ظاهر این اتصالات توجه کنید متوجه شکل T مانند آن ها خواهید شد. معمولاً زمانی که در مسیر لوله کشی نیاز به ایجاد انشعاب است از این نوع اتصالات استفاده می شود. وقتی لازم است از مسیر اصلی لوله یک انشعاب فرعی جدا شود متخصصین به سراغ اتصالات سه راهی می روند. اتصالات سه راهی نسبت به چهارراهی دوام بیشتری دارند.
اتصالات چهارراهی یا Cross: اتصالات چهار راهی همانطور که از نامشان پیداست برای عبور جریان به ۴ مجرای مختلف مجهز هستند. این اتصالات امکانی را فراهم می آورند تا چهار لوله مختلف بتوانند به یکدیگر وصل شده و با زاویه ۹۰ درجه در کنار هم قرار بگیرند. معمولاً در این نوع اتصالات از چهار راه موجود، سه مسیر آن به عنوان ورودی و یک مسیر آن به عنوان خروجی یا بالعکس انتخاب می شوند.
کاهنده ها DNTFIT
معمولاً زمانی که لازم است دو لوله با سطح مقطع و سایزهای متفاوت به یکدیگر وصل شوند از کاهنده ها استفاده می شود. این اتصالات از آن جهت به اتصالات کاهنده نام گرفته اند که باعث کاهش شدت جریان سیال درون لوله می شوند. فیتینگ های کاهنده به طور کلی به دو دسته زیر تقسیم می شوند:
• کاهنده های هم مرکز (متقارن): این کاهنده ها شکل مخروط مانندی داشته و معمولاً برای اتصال لوله ها با قطرهای یکسان استفاده می شوند.
• کاهنده های گریز از مرکز (نامتقارن): این کاهنده ها از نظر شکل ظاهری شبیه به ناقوس هستند و معمولاً به کمک آن ها لوله هایی که قطر ناهمسان دارند را به یکدیگر وصل می کنند. کاهنده های گریز از مرکز همچنین از ایجاد حباب هوا درون لوله جلوگیری می کنند.
کوپلینگ ها DNTFIT
یکی از کاربردی ترین انواع اتصالات فیتینگ در سیستم های لوله کشی، کوپلینگ ها هستند. به کمک این اتصالات می توان دو لوله هم شکل و هم سایز که قطر مشابهی دارند را به یکدیگر وصل کرد. کوپلینگ ها همچنین در تعمیر مقطعی لوله ها کاربرد دارند و می توانند نشتی لوله آب را رفع کنند. به طور کلی کوپلینگ ها به دو دسته کوپلینگ باریک و فشرده تقسیم می شوند.
معمولاً کوپلینگ های باریک بیشترین کاربرد را در لوله های شکاف خورده یا ترکیده دارند که می توانند به عنوان درزگیر درون آن ها استفاده شوند. کوپلینگ های فشرده نیز مجهز به یک لایه درزگیر با کیفیت هستند که می توانند باعث آب بندی و بستن دو طرف لوله ای شوند که نشتی در آن رخ داده است.
مهره و ماسوره DNTFIT
این اتصالات که به اتصالات Union مشهور هستند از نظر ساختاری شباهت زیادی به کوپلینگ ها دارند. البته یک تفاوت اساسی میان این دو نوع اتصالات وجود دارد و آن هم نحوه جدا سازی آن ها از سیستم است. مهره و ماسوره را می توان در هر زمان که نیاز باشد از سیستم جدا کرد. در صورتی که این عمل برای کوپلینگ ها می تواند بسیار سخت باشد. مهره و ماسوره دارای سر نر و مادگی است. معمولاً بیشترین کاربرد این اتصالات برای متصل کردن لوله های پی وی سی و مسی است.
اتصالات اولت
زمانی که لوله های ورودی و خروجی اندازه برابر و یکسانی ندارند از اتصالات اولت Olet استفاده می شود. زمانی که اتصالات مورد نیاز با اندازه های مناسب وجود ندارند متخصصین به سراغ اتصالات اولت می روند. این اتصالات خود به گروه های دیگری تقسیم می شوند که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• اولت جوش بات ولد• زانویی
• جانبی
• سوکتی
• فلنجی
• نیپلی و…
اتصالات Y
وقتی که این اتصالات را از نزدیک مشاهده کنید قطعا متوجه دلیل نامگذاری آن ها خواهید شد. اتصالات وای از نظر شکل ظاهری شباهت زیادی به حرف Y دارند. سه مسیر، نشان دهنده آن است که می توان از این وسیله برای اتصال سه لوله استفاده کرد. از نظر کارایی این اتصالات شباهت زیادی به اتصالات سه راهی دارند، اما میزان تلاطم مایع و اصطکاک در آن ها کمتر از اتصالات سه راهی است.
بوشن روپیچ توپیچ
از اتصالات بوشینگ می توان برای متصل کردن دو لوله غیر همسان با اندازه های متفاوت استفاده کرد. اتصالات بوشن از نوع روپیچ توپیچ معمولاً ساختاری رزوه ای مانند دارند. با مشاهده تصویر این محصولات متوجه خواهید شد که در سطح داخلی و خارجی آن ها شیارهایی وجود دارند که به اتصال بهتر لوله ها کمک می کنند.
از این اتصالات می توان به عنوان کاهنده نیز در فرآیند لوله کشی استفاده کرد. اما این محصولات نسبت به کاهنده ها متراکم ترند. در ساخت بوشینگ ها از جنس های مختلفی همچون فولاد ضد زنگ، کربن استیل، برنج، پلاستیک، مس، پی وی سی و... استفاده می شود.
فیتینگ مغزی
فیتینگ های مغزی در عین حال که از ابعاد کوچکی برخوردار هستند، اما کاربردهای بسیار زیادی دارند. از فیتینگ مغزی به جای اتصال لوله ها برای متصل کردن دو فیتینگ به هم استفاده می شود. سری مغزی معمولاً نر است. این محصولات از نظر عرض و جنس متریال به کار رفته در ساخت تنوع بالایی دارند. از جمله انواع جنس مغزی می توان به استیل، گالوانیزه، پلاستیک و مس اشاره کرد.
فلنج ها
معمولاً برای ایجاد اتصال میان لوله ها و شیرها از فلنج ها استفاده می شود. این تجهیزات همچنین برای آب بندی و جلوگیری از نشتی نیز کاربرد دارند. فلنج ها را می توان هم به صورت پیچی و هم به صورت جوشی در محل متصل کرد. در ساخت این اتصالات از جنس های مختلفی از جمله آلومینیوم، چدن، فولاد ضد زنگ، برنج، پلاستیک، برنز و... استفاده می شود.
